MERİNOS TEKSTİL SANAYİ MÜZESİ - ( BURSA NOTLARI - 1)

    Cumhuriyet'in ilanından sonra; kalkınma adına, bir ülkenin dış güçlere bağımlı olmadan kendi kendine yetebilmesi adına, üretmek adına gerçekleştirdiği atılımlar neticesinde, ardı ardına kurulan fabrikalardan biridir Merinos Yünlü Sanayi Müessesesi. Sümerbank'ın Bursa'da kurmayı planladığı bu fabrikanın isim babası Mustafa Kemal Atatürk'tür.
    2 Şubat 1938 tarihinde açılır Sümerbank Merinos Fabrikası. Açılışı Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk yapar. Bu onun Bursa'ya yaptığı son ziyarette gerçekleşmiştir. Açılış gününün akşamında, fabrikanın açılışı şerefine ve Atatürk'ün onuruna belediye salonunda bir balo düzenlenir. 10 gün önce kendisine siroz teşhisi konmuş olan Atamız, rahatsızlığına rağmen baloya katılır. O gece neler olduğunu Sarı Zeybek belgeselini izleyenler çok net hatırlayacaklardır. Şöyle anlatılır Sarı Zeybek'te:
   "...Atatürk belki de bu baloya katılamayacak kadar hasta olmasına rağmen, Belediye'ye gidecek, yaşamla ölüm arasındaki o çizgide çok mutlu bir gece geçirecektir. Biraz da hüzünlüdür.
    ...Her türlü yorucu hallerden sakınması gerektiği daha 1 hafta önce kendisine söylenen Atatürk, pistte hafif ve zarif hareketlerle vals yapıyordu. herkes onun dansını seyretmeyi, dans etmeye tercih ediyordu. 4,5 ay sonra yataktan çıkamayacak kadar hastalığı artacak olan Atatürk'ün, bu dansın ardından takatsiz koltuğa çökmesini bekleyenler öyle yanıldılar ki.
    ... O gün orada olanlar vals boyunca topuklarının bir kez bile yere değmediğini anlatırlar... Atatürk, vals çalmaya devam eden orkestrayı aniden durdurup 'Sarı Zeybek!' der. Perhizine dikkat ederse 9 ay daha yaşayacağı söylenen birinin dizlerini yere vura vura Zeybek oynamasını herkes şaşkınlıkla izler".

    Sümerbank Merinos deyince öncelikle hep bu son dans gelir benim aklıma. Atam'ın son Bursa ziyareti, son mutlu gecelerinden biri, her zamanki zarafetiyle gerçekleştirdiği  ve ona çok yakışan zeybek dansı gelir. Bursa Sümerbank Merinos Tekstil Fabrikası, bir devrin kalkınma yükünün bir kısmını taşıması bakımından ve Cumhuriyet döneminin sembollerinden biri olması açısından önemli olduğu kadar, bu hüzünlü hatırayla da belleklerde yer etmiştir.
    Merinos Tekstil Fabrikası bugün yok. 2004 yılında Özelleştirme Yüksek Kurulu tarafından kapatıldı ve Bursa Büyükşehir Belediyesi'ne devredildi. Fabrika arsasına Merinos Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi, Merinos Tekstil Sanayi Müzesi ve Merinos Enerji Müzesi yapıldı. Fabrikanın teknik ekipmanları ve yine fabrikaya ait, depolarda saklanan koleksiyon ortaya çıkarıldı, yıllar önce işletmede görev yapan personelden bilgi ve belgeler istendi, böylece Türkiye'nin ilk Tekstil Sanayi Müzesi oluşturuldu.
    Merinos Tekstil ve Sanayi Müzesi'ni çok beğendim. İsterdim ki fabrika olarak üretime devam etsin. Ancak bir dönemin ruhunun yabana atılmamış olması, özenle kurulmuş bir müzede yaşatılması da önemlidir diye düşünüyorum. Bizlere düşen bu müzeyi gezmek, bilhassa çocuklarımızı gezdirerek dönemin ruhunu anlatmak olacaktır. Hatırlarsak, unutmazsak, kendi kendine yetebilmenin, hazır yemenin değil üretmenin önemini çocuklarımıza benimsetirsek, bir gün gelir yerli fabrikalar tekrar açılır diye umut ediyorum.

    Şimdi fotoğraflara geçelim en iyisi. Çok fazla fotoğraf çekemedim çünkü müzeyi gezmek, incelemek daha keyifli geldi bana. Müzenin, benim fotoğraflarda yansıttığımdan çok daha güzel olduğunu belirtmem gerekiyor.

    Aşağıdaki fotoğrafta fabrikanın ilk çalışanları yer alıyor. 10 erkek, 10 kadın. Bursa göç alan bir şehir olduğu için, neredeyse tamamı Balkan göçmeni.

    Aşağıdaki fotoğrafta ipekböceği kozaları... İlgiyle incelediğimi gören görevli "İsterseniz alabilirsiniz" dedi. Bir tane kendime, bir tane de yeğenim Nisan'a aldım. Nisan çok mutlu oldu, okula götürmüş arkadaşlarına göstermek için, öğretmeni de ipeğin hikayesini anlatmış onlara. Kozanın 1 tanesinden 1400 m.ipek iplik elde ediliyormuş. Eğer müzeye salı ya da perşembe günü gidecek olursanız kozadan nasıl ipek yapıldığına şahit olabilirsiniz. O günlerde bir görevli ipek yapımını gösteriyormuş. Ben cuma günü gittim:(

Şimdi susmuş olan makinalar...

Kadın işçilere bir güvenlik uyarısı. "Saçlarını Bağla!" 

    Gerçekten çok az resim çekmişim. Müzede benim gösterebildiğimden çok daha fazlası var. Fabrikanın tarihçesi var, fabrikaya verilen plaketler var, fabrikaya ait telefon santrali var, personel kayıt defterleri var, makina başında çalışan temsili işçiler var, zamanında misafirlerin ağırlanmış olduğu bölüm var, Merinos'un orijinal kumaşları var, çalışanlara balo salonunda gösterilen filmlerin sinema makinası var, laboratuvar var, Atatürk odası var, zamanında fabrikayı ziyaret etmiş önemli isimler var, elektronik ekranlarda gösterilen Merinos belgeselleri var. Ve tabii fabrikaya ait bir çok makine var. Tüm bunların hepsi çok şık bir düzen içerisinde sergilenmiş. Kalıcı serginin yanı sıra müze bünyesinde geçici sergiler de düzenlenmekte.   

    Tekstil Müzesi'nin yanında bir de Enerji Müzesi var ki onu bir sonraki yazıda tanıtacağım. Fabrika'ya ve Bursa'nın bir kısmına elektrik sağlayan santral de müze haline getirilmiş. İkisi de çok şık, çok düzenli, sıkılmadan gezilebilecek müzeler olmuşlar. Kadın, erkek tüm görevliler oldukça güler yüzlü ve bilgi vermeye hazır durumdalar. Bu müzeleri ziyarete açan ve özenle koruyan, tanıtmaya çalışan Bursa Belediyesi'ni kutluyorum. Her iki müzeye giriş ücretsiz. Bu açıdan da tebriği, teşekkürü hak ediyorlar. Ayrıca çok kaliteli kitapçıklar hazırladıklarını da belirtmek isterim. Bursa Merinos Tekstil Müzesi kesinlikle görülmesi gereken bir müze. Ben çok sevdim, çok duygulandım. Yolunuz Bursa'ya düşerse kesinlikle tavsiye ederim.

Ayrıca Bursa seyahatimin ilk günü buluştuğum, Merinos Tekstil Sanayi Müzesi ve Enerji Müzesi'ni bana tanıtan, hatta üşenmeyip gezdiren sevgili arkadaşım Semi'ye (Mutlu Eller) teşekkürü bir borç bilirim.

Not:Müze, Bursa'nın Merinos semtinde. Merkezi Heykel alırsak (yani Ulu Cami'nin olduğu bölge), yürünebilecek mesafede. Bursa'da ulaşım rahat. Merinos'a otobüs, dolmuş, metro, tramvay her türlü ulaşım var.