24 Eylül 2020 Perşembe

ERJE AYDEN'İ TANIR MISINIZ?

     Amerika'nın en çok okunan Türk yazarı ne Orhan Pamuk'muş ne de Elif Şafak. Amerika'da en çok okunan yazar Erje Ayden'miş ve ben bunu yeni öğrendim. Çok daha önceden bilmem gereken şeyleri ilk duyduğumda kendime epeyi bir kızıyorum. Sonra sakinleşiyorum ve "Öğrenmenin yaşı yok" diyerek yeni bilgilerin tadını çıkarıyorum. Erje Ayden çok ilginç bir karakter. Asıl adı Ercüment Aydıner. 1937 yılında İstanbul'da doğuyor. Okumuş, yazmış bir aileye sahip. Yakın ve uzak çevresinde siyasetçiler, önemli doktorlar, sanatçılar var. 
Öyle ki babası Hidayet Aydıner 1969 yılında Adalet Bakanlığı yapmış bir siyasetçi ve avukat. 1969 yılında 
Erje Ayden ise Amerika'da yaşayan, 4 yıl önce çıkardığı kitabı "İkinci Caddenin Çılgın Yeşili" 2 milyona yakın baskı yapmış bir yazar. Yeraltı edebiyatı türüne ait bu kitap şu güne kadar ülkede defalarca basılan en uzun ömürlü kitaplardan biri. 
    Ercüment Aydıner, 1957 yılında 20 yaşındayken önce Avrupa'ya sonra Amerika'ya gidiyor ve bir daha asla Türkiye'ye dönmüyor, dönemiyor. Çünkü Türkiye'de askerlik yapmadığı için vatandaşlıktan çıkarılıyor. Amerika'da da sisteme dahil değil, pasaportsuz. Yurt dışına gidiş nedeni belirsiz. O bir İstanbul çocuğu ancak buradan ayrılmadan önce Anadolu'nun ıssız köylerinde yaşamışlığı var. Hakkında söylenen en önemli şey onun bir ajan olduğu. Ajanlıktan devrimciliğe uzanan söylentilerle bezeli, sırlarla dolu bir hayat hikâyesine sahip. Amerika'da kimliksiz ve pasaportsuz yaşadığı günlerde garsonluktan mezarcılığa kadar çok çeşitli işlerde çalışmış. Tabii ki sanat alanına da el atmış. Ressam Willem de Kooning'in maddi destek sağladığı deneysel bir tiyatro bile kurmuş. Anlaşılacağı gibi New York sanat ortamından pek çok arkadaş edinmiş. 
60'lı yıllar Amerika'da Beat Kuşağı sanatçılarının revaçta olduğu yıllar. Erje Ayden adını benimseyen yazar da bu kuşağın temsilcilerinden sayılıyor. Meşhur sanatçı semti Greenwich Village'da yaşıyor ve romanlarında yeraltı dünyasını anlatıyor. Fransa haricinde Rusya adına da casusluk yaptığı söylentileri var. Büyük bir sır bulutuyla çevrili enteresan bir hayat. Filmlere konu olacak türde. Yapıldığına rastlamadım fakat mutlaka olmalı diye düşünüyorum. Hayatı belki bir filme konu olmamış ancak yazdığı romanlardan Sadness At Leaving kısa film olarak çekilmiş. Erje Ayden 2013 yılında Amerika'da biraz da maddi sıkıntılar içinde hayata veda etmiş. 

    Tüm bunları öğrenince yazarın satıştaki kitaplarını inceledim. Ki bunları ancak sahaflarda bulmak mümkün. Hakkında daha fazla bilgi edinmek için ilk önce "Erje Ayden Efsanesi'ni" sipariş ettim. Selçuk Altun'un "Ardıç Ağacı'nın Altında" isimli romanında Ayden'den bahsettiğini de öğrendim. Bu romanı da alabilirim çünkü hiç Selçuk Altun okumadım. Sevildiğini biliyorum. Başlamak için iyi bir fırsat olabilir. İlgilenenler için Talat Halman'ın 1970 yılında Milliyet Gazetesi'nde Ayden'le yaptığı uzun bir ropörtaj mevcut. Milliyet arşivinden okunabilir ancak ben bir türlü açamadım, sürekli hata verdi. O zaman şimdi kitabının elime ulaşmasını bekleyeceğim. Kendisine hayatının sır yönleriyle ilgili sorular sorulduğunda "Ben bunları karıma bile anlatmadım" diyerek cevapsız bırakırmış. Bakalım kitabından onun hakkında bazı ipuçları yakalayabilecek miyim?




24 yorum:

  1. Gerçekten adını bilmediğimiz ne yazarlar var. Ajanmış ha! Neden olmasın,ajan deyince hepsi bir James Bond değil elbet.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Amerika'nın en çok satan Türk yazarı, Greenwich Village yılları, ajanlık durumları... Farklı bir karakter.

      Sil
  2. Bunca telaş,yaşam,öğreti ve en sonunda her yeni öğretide " vay be " diyorum,bilginin,öğrenmeni, ucu bucağı yok...Teşekkürler...

    YanıtlaSil
  3. ben de ilk defa duydum, ne acı. kitapların basılmıyor oluşu da kötü. renkli, farklı bir hayatı olmuş, yazılarına da yansımıştır, bulursam okumayı çok isterim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sahaflarda oluyor bazı bazı. Denk gelirsiniz belki. Yaşadıklarının izleri romanlarında yer alıyormuş. Türk karakterleri de sıkça kullanıyormuş, bu konuda haklısınız. Kitabım geldi. Önce efsanesini okuyayım, romanlardan da bulmaya çalışacağım:)

      Sil
  4. Şimdi, yazını okuyunca şuraya, tanıyorum, diye yazabiliyorum. Ne güzel!:)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Tahmin ettiğim blog arkadaşlarımdan biri:)
      Kitabım geldi, ben de okuyacağım bakalım.

      Sil
  5. Şafak'ı bence hiçbir millet okumasa iyi olur ahahaha :D

    Hiç duymadığım bir yazar ve tam filme dönüştürmeye müsait fırtınalı bir hayat. Paylaşım için teşekkür ederim. Biraz araştıracağım.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Yasaklanan kitabı o değil mi? Doğrudur:)
      Erje Ayden'in hayatından gerçekten iyi bir film çıkar.

      Sil
  6. Merhaba Sezer Hanım,
    Yazınızda bahsettiğiniz Erje Ayden kuşkusuz ki ilginç biri.
    Benim, bu ilginçlikten çok sizin, dünyanın öbür ucunda da olsa sanatçıları takip etme alışkanlığınız ilgimi çekti.
    Ayrıca sürekli olarak kitap okuma alışkanlığınızın da devam ediyor olması memnuniyet verici. Yine bunları paylaşmanız da övgüye değer bir davranış.
    Başarılarınızın devam etmesi dileğiyle saygılar...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bir kitabı okurken içindeki ayrıntılar başka yerlere götürüyor, öyle öyle dünyayı dolaşmış oluyoruz sevgili Hocam:) Nazik sözleriniz çok teşekkür ederim. Sevgiler...

      Sil
  7. ne ilginç bilgi ne hayat yaa saool. altundan ise bikaç tane okudumdu, yky den :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sever miyim, sevmez miyim bilmem ama Selçuk Altun okumak için geciktim aslında. Bahsettiğim kitapla tanışmalı:)

      Sil
  8. Hiç duymamıştım daha önce yazarı. Bazen böyle hayatlar daha yaşamaya değer geliyor bana. Hikayesi olan, sıkıntılara rağmen istediğin şeyi yaptığın. Yazar son ana kadar istediği şeyi mi yaptı bilemem ama dünyaya adını bırakmayı başarmış. Teşekkürler bizi tanıştırdığınız için. :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Farklı hayatlar benim de çok ilgimi çekiyor. Aslında her yaşamdan alınacak şeyler var ama bazılarının hayatı fazla fazla açılımlar sunuyor:)
      Benden de teşekkürler, sevgiler...

      Sil
  9. Amerika'da en çok okunan Türk yazarı tanımamış olmak büyük eksiklik. Üstelik adamın sıra dışı bir yaşam öyküsü varmış, verdiğiniz bilgiler için teşekkürler. Sadness At Leaving, Ayrılık Acısı adıyla Ülkü Demirtepe tarafından dilimize çevrilmiş ancak bulunamıyor. Kitap hakkında yorumlar farklı, kimisi çok beğeniyor, yüzceltiyor kimisi de yerin dibine batırıyor.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kitapları zor bulunuyor haklısınız. Belki sahaflardan...
      Geç olsun güç olmasın, öğrenmek her zaman keyifli:)
      Benden de teşekkürler, sevgiler...

      Sil
  10. Yeni bir bilgi daha geldi dağarcığımıza. Ne başarılı insanlarımız var ama maalesef hepsini tanımak mümkün olmuyor :(

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Başarılı fakat bazı insanların hoşlanmayacağı türde, amiyane tabirle "serseri" bir hayat:) Bence sakıncası yok, bana kalırsa her yaşamdan öğrenilecek şeyler var.
      Sevgiler Sevda...

      Sil
  11. Bu yazarı hiç duymamıştım kitaplarını bir gözden gecireyim teşekkürler tavsiye icin 💞

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Beat tarzını seversen, Erje'nin kitaplarını da seveceksin:)

      Sil
  12. Erje Ayden'i ve Nobel ödülünü kazanan Louise Glück'ü Selçuk Altun'un kitaplarından öğrenmiştim yıllar önce. Bilgi birikimine hayran olduğum bir yazar, romanlarından çok Kitap İçin adlı serisini seviyorum.

    YanıtlaSil
  13. Okumakta geç kalmışım. Başka yazarlardan da duyduğum, övgü alan bir yazar kendisi aslında ama sıra gelmemiş bir türlü. Kitap İçin serisini de dikkate alacağım, tam benlik görünüyor. Yeni basımlar yok galiba ama sahaflardan denk gelebilir. Teşekkürler...

    YanıtlaSil

Yorumu olan?