İSTİRİDYE VE İNCİ TANESİ...

    Hikayeye göre Panama'da bir köle, 10 gr. ağırlığında düzgün bir damla şeklinde mükemmel bir inci bulur ve bu inci sayesinde özgürlüğünü kazanır. İspanyollar bu inciye "hacı" ya da "seyyah" anlamına gelen "La Peregrina" derler. La Peregrina, dünyada görüp görülebilecek en güzel inci tanesidir. Tarih boyunca birçok kral ve kraliçenin mücevherlerini süsleyen bu inci ilk olarak 16. yy'da İspanya Kralı II.Phillipe tarafından nişan hediyesi olarak Mary Tudor'a hediye edilir. Mary Tudor... Nam-ı diğer Kanlı Mary... Annesi Catherine'i  boşayıp, metresi Anne Boleyn ile evlenmek uğruna Katolik Kilisesi'ni reddedip protestan olan babası VIII.Henry'den içten içe intikam almak için protestanları öldürten Mary, La Peregrina'nın ilk sahibidir.

    İnci, Mary'nin ölümünden sonra birkaç kez el değiştirir. Herkes tarafından tanınması ise 1969 yılında bir açık arttırmada Richard Burton'ın, karısı Elizabeth Taylor için 37.000 dolara satın almasıyla gerçekleşir. Burton ve Taylor 1964 ve 1975 yıllarında 2 defa evlenerek fırtınalı bir aşk yaşamışlardır. La Peregrina, Burton'ın menekşe gözlü karısına hediye ettiği dillere destan mücevherlerden yalnızca bir tanesidir ama en ünlüsüdür. Taylor'un  ölümünden sonra, meşhur mücevher koleksiyonu, New York'taki Christie's Müzayede Salonu'nda açık arttırmayla satışa sunulur. Tahmin edileceği gibi en iyi fiyata satılan parça La Peregrina olur. Richard Burton'ın 1969 yılında 37 bin dolar ödediği ünlü inci 2011 yılında 11 milyon 800 bin dolara alıcı bulur. Koleksiyonun satışından elde edilen gelir, Elizabeth Taylor'un kurduğu AIDS Vakfı'na bağışlanır. 
   

    Yıllar önce bulunmuş değerli bir incinin romantik yolculuğunun hikayesidir bu. Ve inciler güzeldir. Fakat gerçek olan bir şey vardır ki her inci bir istiridyenin acı çekerek ölmesi sonucu oluşur. Kabuğunun içine tesadüfen giren bir parazitten kurtulmak isteyen midye ya da istiridye, parazitin paniğe kapılarak ileri geri hareket etmesine neden olur. Bu hareketlenme doğaldır ki büyük bir acıya sebebiyet verir. En sonunda parazit yorulur ve durur. Bu sefer istiridye parazitin tahrişinden kurtulmak için sedefle kaplamaya başlar onu. Ta ki ölene dek. Bu yüzden Fransız bilim adamı Raphael Dubois "En güzel bir inci bile minik bir canlının lahdidir" demiştir.   

    Hadi bu doğal bir olay diyelim. Doğanın kanunu... Kültür incisi üretenlere ne demeli? Birileri daha fazla kazansın diye, bazıları takıp takıştırıp güzel ve zengin görünsün diye üretilen kültür incileri, insanoğlunun doğa üzerinde hakimiyet kurma arzusunun küçük bir örneğidir. Kültür incisi üreticileri, iki yıllık istiridyeleri açılmaları için ılık suya bırakırlar. Kabuklar açılınca ince, keskin bir aletle onların cinsel organlarında küçük bir kesik açarlar ve bir çeşit çekirdeği buraya yerleştirirler. Bu operasyon birkaç saniye sürer ama istiridyenin yarası en azından 3 ayda kapanır ve çoğu istiridye ölür. Vejetaryen kuruluşların inci kullanılmamasını tavsiye etmelerinin nedeni tam da budur. İlk kültür incilerini 1905 yılında pek çok deney sonucunda üretmeyi başaran isim Japon Kokichi Mikimoto'dur. Fakat söylenen o ki bu işlem sırasında istiridyelerin böylesi acı çektiğini bilmemektedir. Japonya Toba'da, Mikimoto ve karısının sabırla inci üretmeye çalıştıkları ada bugün "İnci Adası" adıyla turizme açılmıştır. Adada müze, kütüphane, alışveriş merkezi, bahçeler, kafeler, inci kralının bir heykeli ve özel dalış kıyafetleriyle dalarak istiridye toplar gibi gösteri yapan kadınların şovları vardır. 
   

Mikimoto, İnci Adası ve şov amaçlı istiridye toplayanlar

    İşte böyle... İnsanoğlunun bencilliğine dair küçük bir anlatıdır bu. En güzeli biz olalım, en zengini biz olalım diye doğanın dengesiyle nasıl oynadığımızın miniminnacık bir örneğidir. Ve inci takılara mesafeli durmama neden olmaktadır.


Kaynak: Mücevherlerin Gizli Tarihi, Victoria Finlay
                 Pegasus Yayınları