SARAYBOSNA-HIRVATİSTAN NOTLARI

Ne diyor son kitabında Paulo Coelho? “Seyahat etmek para değil cesaret işidir.” Bu satırları tam da bu yıl Hırvatistan seyahatimiz sırasında okudum ve “işte budur!” dedim. Hep savunduğum bir düşünce… Yaklaşık 2 yıl önce kafamda şekillendirmeye başladığım Hırvatistan seyahatini bu yaz Temmuz ayında gerçekleştirdik. 2 yıl maddi ve manevi anlamda planlamayla geçti. Benim kadar cesur davranmayan eşimi alıştırmak için dersime iyi çalışmam gerekiyordu. Çünkü aslında daha önce de yurtdışına çıkmış olmamıza rağmen bu seyahati ilk kez ailecek (eşim, ben ve 14 yaşındaki oğlumuz) bir başımıza gerçekleştirecektik ve araba kiralayarak tüm ülkeyi neredeyse bir uçtan bir uca keşfedecektik. Vallahi yaptıkJ Çok da iyi oldu üstelik. Fazladan bir de Saraybosna’yı görmek kısmet oldu.

    Hırvatistan’a ve Saraybosna’ya seyahat etmek isteyenler için teknik bilgiler veren pek çok yazı var internette. O yüzden ben en iyisi gözlemlediklerimden, aklımda ve gönlümde kalanlardan bahsedeyim.

     Biz Hırvatistan’a Saraybosna üzerinden ulaşmayı tercih ettik.  1 gece Saraybosna’da kalarak bu güzel şehri de ziyaret etmiş olduk. Saraybosna etkileyici bir şehir. Ama bu etki maalesef 1992-1995 yılları arasında yaşanan Bosna Savaşı’nın izlerine tanık olmaktan kaynaklanıyor. Pek çok binanın üzerindeki kurşun deliklerine dokunulmamış. Dokunulmamış ki herkes görsün. İnsanların huzurla yaşamaları gereken mahallelerine, sokaklarına, evlerine kadar ulaşmış savaşın kötülüğü. Şu anda Hırvatlar ve Müslümanlar bir arada yaşıyor gibi görünüyorlar (mahalleleri ayrı olsa da…). Umarım yaşamaya devam ederler. Oradayken bu konuda sık sık dua ettiğimi itiraf etmeliyim. İnsanoğlu bu… Ne yapacağı belli olmaz… Neyse… Konumuz bu değildiJ

    Merkezde yer alan Başçarşı bölgesi tam bir Osmanlı kenti görünümünde. Bakırcılar Çarşısı’yla, Saraybosna’yı imar eden Osmanlı Paşası Gazi Hüsrev Bey’in adını taşıyan bedesteni, camii ve medresesiyle bize ülkemizi aratmadı. Saraybosna’da turist boldu. Avrupalı turistlerin yanı sıra Arap ülkelerinden ve Türkiye’den gelen çok kişi vardı. Kalacak yer konusunda “nasıl olsa buluruz” diyerek ukalalık yaptığımız ve gitmeden önce rezervasyon yaptırmadığımız için ortada kaldık. Oteller doluydu. Bir de Saraybosna Film Festivali’ne denk gelmişiz. Epey bir vaktimiz kalacak yer aramakla geçti. En sonunda klimasız bir pansiyon odası bulduk. Çatı katı… Piştik bütün gece… Bir de kiralık araba aradıkJ Amacımız Dubrovnik’e arabayla geçip yol üzerindeki Mostar’a uğramaktı. Onu da buradan ayarlamadığımız için kalakaldık. Mostar hayal oldu. Demek ki neymiş? Sezonda yurtdışına çıkacaksan ve özellikle araba kiralayacaksan bu işi Türkiye’deyken halledeceksin. Neyse… Moralimizi bozmadık.

Latin Köprüsü - Saraybosna

    Saraybosnalı Müslüman halkın Türkiye’den gelenlere çok sıcak davrandığı, hatta sarmaş dolaş olduklarını okumuştum gitmeden önce. Açıkçası öyle bir durumla karşılaşmadık. Hırvatistan halkı çok daha sıcak, çok daha yardımseverdi. Saraybosna’da bindiğimiz taksinin şoförüyle, Dubrovnik’te bindiğimiz taksinin şoförü arasında dağlar kadar fark vardı. Biri paramızın üstünü vermeye tenezzül etmezken, diğeri bizi kalacağımız daireye teslim etti. Dubrovnik’teki şoför bizim için kapıları tek tek çalarak aradığımız pansiyonu sordu. Saraybosna’da güya 3 yıldızlı olan bir otelin sahibi bizi 6 yataklı bir odada yabancılarla kalmak için ikna etmeye çalışırken; Hırvatistan’da yanımıza gelerek “kiralık oda” yazılı kartonları kibarca gösteren teyzeler olumsuz yanıt alınca hiç baskı yapmadan uzaklaştılar.

    Ama yine de Saraybosna güzel ve modern bir şehir. Tekstil ve gıdada Türk markaları Bosna Hersek’i sarmış durumda. Saraybosna’da Türk ismi taşıyan restoran çok. Pek çok dükkandan ve restorandan Türkçe şarkılar yükseliyor. Meşhur Boşnak böreği ve Cevapçiç olarak okunan köftesine gelince… Beni pek sarmadı. Eşim köftesini beğendi. Herhalde yerinde yemedik. Bilemiyorum artık. Sabah 8.30 gibi açık börekçi bulmakta zorlandık. Bulduğumuz da pek iyi değildi. Yağlıydı ve kıyması çiğ kalmıştı. Yurtdışında hep bu sorun var. Belli günlerde ve belli saatlerde her yer kapalı, ya da ne bileyim ulaşım yok vs. Türk insanı gerçekten pek çok ülke insanına göre çok çalışkan. Üstelik bizler 24 saat yaşayan İstanbul’a alışmışız. Sabah 8.30’da börekçi aramak tuhaf geldiJ

    Az kalsın unutuyordum… Saraybosna’da çok merak ettiğim bir yapıyı da görmüş oldum. 1.Dünya Savaşı’nı başlatan olayın geçtiği köprüyü çok merak ediyordum. Hani şu Avusturya-Macaristan prensinin bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürüldüğü köprü… Gördük… Tuhaf… Savaş ve Saraybosna kelimeleri kafamda hoş olmayan şekilde özdeşleşti sanırım.

    Saraybosna’dan sonraki durağımız Dubrovnik. 3 gece konaklamayı planladık. Araba kiralayamadığımız için otobüsle geçeceğiz Hırvatistan topraklarına. Yolculuk 6 saat.. Arada Mostar kaynadı tabi. Orayı görmeyi çok istiyordum. Bir daha ki sefere inşallah… Sabah saat 10.00 otobüsüne bindik. 2 katlı bir otobüs. Fena sayılmaz. Avrupalı çok. Koltuklara sere serpe yayılmışlar. Bilet alarak bindik ve herkesin koltuk numarası belli ama Avrupalı yolcuların umuru değil. Biz Türkler (7 kişi) elimizde biletlerimiz dert anlatmaya çalışıyoruz. “Pardon orası benim yerim…” Kaldıramayınca muavine gidiyoruz. Muavin “istediğiniz yere oturun” diyerek yolluyor bizi. Avrupalılar kendi ülkelerinde yapamıyorlar bu hareketleri. Daha önce Viyana seyahatimizde gözlemlediğim herkesin mum gibi olduğuydu. Ama işte böyle kendilerinden daha aşağıda gördükleri ülkelerde rahat davranmayı tercih ediyorlar.

    Sınırlarda sorun yaşamadık. Bir tek Türklerin pasaportlarını alıp götürdüler ve damgaladılar ama bu işlem Avrupa Birliği’ne üye olmayan ülkelerle ilgili olsa gerek. Öyle tahmin ediyorum ve umuyorumJ “Sınırlarda” dedim çünkü Saraybosna’dan Dubrovnik’e giderken bir ara tekrar Bosna-Hersek topraklarına giriyorsun. Bosna-Hersek’in deniz kıyısındaki tek şehri olan Neum’dan geçip tekrar Hırvatistan’a giriş yapıyorsun. Savaştan sonra böyle paylaşılmış işte. En güzel yerler Hırvatlar’da. Bosna-Hersek’in çok küçük bir kısmı deniz kenarında…

Dubrovnik Old City 

    Dubrovnik çok güzel bir şehir. Hırvatistan’ın gözbebeği… Deniziyle, tarihi dokusuyla masal gibi bir şehir. Kimileri Dubrovnik için 2 ya da 3 günün yeterli olduğunu söylüyor ama bize yetmediJ Herkesin tatil anlayışı farklı. Kimi deniz, kum, güneş ister; kimi tarihi yerleri gezmekten hoşlanır; kimi eğlence arar. Bence Dubrovnik hepsini bir arada sunabilen bir şehir. Ortaçağ’dan kalma Eski Şehir’den çok etkilendik. Okuduğum romanlar aklıma geldi. Akşam olup da şehrin merdivenli ara sokaklarında gezerken her an önümüze elinde feneri, sırtında peleriniyle eski zamanlardan birileri fırlayacakmış gibi hissettim. Taş sokaklar, taş evler, taş merdivenler… Kentin dokusunu bozmadan yerleştirilmiş restoranlar, kafeler… Tarihi kıyafetleriyle eski zaman çalgılarını çalan müzisyenler… Bir başka köşede koca bir piyano… Diğer tarafta içi farklı miktarlarda doldurulmuş şişelerle müzik yapan bir adam… Caz… Blues... Akşamlarımız eski şehrin restoranlarında deniz mahsullerinden, koca koca pizzalardan tadarak; her köşede farklı farklı müzisyenleri dinleyerek geçti. Gündüzleri de tertemiz Adriyatik denizinde serinleyerek, müze ziyaretleri yaparak… Bir de eski şehrin surlarında tur attık ki… Bu turu gerçekleştirmeyen “Dubrovnik’e gittim” demesinJ Bir yanda masmavi Adriyatik Denizi ve adalar, diğer yanda tarihi şehrin tarihi evleri… Hırvatları tebrik etmek lazım. Savaşta oldukça hasar görmüş olan eski şehri kısa sürede toparlayarak turizmin hizmetine sunmuşlar. Eski şehrin dışı da farklı değil. Tüm Dubrovnik’te gözümüze batan bir tek çirkin bina görmedik. Yeni yapılan binalar da orijinale uygun yapılmaktaydı. Yüksek olmayan taş binalar… Aslında bizim ülkemizde tarihin, denizin, güneşin kat kat fazlası var ama elin oğlu bakıyor ülkesine. Bizim gibi hoyrat davranmıyor. Turizmin önemini anlamış ve ona göre davranıyor.  Ne diyelim darısı başımıza.

Dubrovnik Şehir Surları

   Dubrovnik’te apart dairede kaldık. Gayet düzgün ve temizdi. Zaten ülkede sokaklar, restoranlar, oteller, pansiyonlar tertemiz. Konaklama ve yeme içme konusunda hiç zorluk çekmedik. Aslına bakılırsa hiçbir konuda zorluk çekmedik. Hırvat insanı turistlere karşı çok yardımsever. Hiçbir sorumuzu karşılıksız bırakmadılar. Bize uzun uzun yollar tarif ettiler, tavsiyelerde bulundular, yanlışlarımızı düzelttiler. Hemen nereden geldiğimizi soruyorlar. “Türkiye” deyince ilk sözleri ya Fenerbahçe ya Galatasaray ya da Ezel oluyorJ Futbolla çok ilgililer. Fenerbahçe-Galatasaray rekabetini biliyorlar. İşin kötüsü şike olaylarından da haberdarlarJ Ezel dizisine bayılıyorlar. Bir kadın garson diziden öğrendiği kelimeleri saydı. “Ayıp kelimeler de öğrendim” dedi ve küfür ettiJ Dizinin yayınlandığı günlerde sokaklar boşalıyormuş. Ama biz dizinin saçma sonunu söyleyip de morallerini bozmak istemedik sevgili HırvatlarınJ

Hvar Adası

Hırvatistan Adriyatik Denizi kıyısında malum… Tertemiz, berrak bir deniz. Kum sahili olan plajı pek yok. Koca koca kayalardan denize giren çok. İlk gün vaktimiz az diye biz de öyle yaptık. Bacaklarımız çizildi, morardıJ Millet keçi gibi inip çıkıyor. Alışmışlar. Düşüp kafamızı gözümüzü yaracağız diye ödüm koptuJ Diğer 2 gün farklı farklı plajlarda adam gibi serildik şezlonglara. Plajlarda güneşlenen çok, denize giren azdı. Bunu da anlamış değilim. Herkesin zevki farklı işte. Hırvatistan’ın denizinin çok soğuk olduğunu söylüyorlar genelde ama bana soğuk gelmedi. Ki üşüyen bir insanımdır. Datça gibi Asos gibi suyun sıcaklığı. Zaten her okuduğuna inanmayacaksın. İçme suyu problemi yaşandığını da okumuştum internette. Şişe suları berbatmış, yağlıymış… Tamam biraz farklı gelebilir ama berbat da değil, yağlı da değil. Yalnız şişe suyu alırken “gazsız” diye belirtmen gerekiyor. Dediğim gibi herkesin bakış açısı, beklentisi farklı. Söylenenlere çok da takılmamak gerekiyor. Ben bu su ve denizin soğukluğu işine çok üzülmüştüm ama korktuğum gibi olmadı. Hatta bir yazıda “musluklardan ve sifondan çok az su akıyor, varlık içinde yokluk yaşıyorlar” gibi bir şey okumuştumJ İlk işlerimden biri sifonu kontrol etmek olduJ Vallahi gayet normal akıyor sular. Zaten insan niye böyle bir şey yazar ki? Yazacak bir sürü güzel şey varken. Galiba çok mızmızlanmamak lazım. Neticede farklı bir ülkedesin. Farklı bir kültüre göre yaşıyorsun bir süre.

Deniz ürünü bol Hırvatistan'da

    Dubrovnik’te 3 gece kaldık. Çok güzel anılarla ayrıldık bu güzel şehirden. Orada kendimizi hiç yabancı gibi hissetmedik. Bu hem halkın sıcaklığından kaynaklandı hem de müthiş sayıda Türk turiste rastlamamızdan. Devamlı Türkçe konuşan insanlara rastlıyorduk. Sanki Türkiye’de turistik bir kasabadaymışız gibi geldi bazenJ 2012’de de böyle olur bu durum. 2013’de vize uygulaması başlayınca bilemem. Ama yine de bizden giden çok olur herhalde. 2013’te AB’ye girecek Hırvatistan. Umarım onlar için hayırlı olur.

    Tatilimizin geri kalan bölümünde Hvar Adası’nda ve Trogir’de konakladık. Hvar’da 2 gece, Trogir’de 3 gece… Dubrovnik’te nihayet güç bela araba kiralayabilmiştik. Hvar Adası’na Korcula Adası’ndan ulaşmak istedik. Marco Polo’nun memleketi Korcula’yı da görmüş olduk. Yalnız feribot saatlerini almadığımız için Korcula-Hvar feribotunun sabah çok erken saatlerde olduğunu öğrendik. Günün büyük bölümü elimizde harita, değişik güzergahlardan Hvar’a ulaşma çabalarıyla, feribot kovalamakla geçti. Anlatması burada çooook uzun sürer. Gece 23.00’te Hvar’a ulaşabildik. O da bizim kalacağımız yerin ters tarafındaki ucuna…J Geceyarısı Hvar’ı bir uçtan bir uca kat ettik. Yol o kadar tenha ve o kadar virajlıydı ki bu sefer de bir korku filminde olduğumuzu hissettim. Her an önümüze bir yaratık çıkacak gibiydiJ Karanlık… Tenha… Bir yanımız uçurum… Offf! Epey bir tırstık. Allahtan oğlumuz bir süre sonra uyudu. Biz ancak o zaman “nasıl yol burası ya, daha ne kadar sürecek” diye konuşmaya başladık. Tam 2 saat sürdüJ İndiğimizde kendimi kasmaktan her yanım tutulmuştu. Eşim ilk defa böyle bir yolda araba sürdü. Üstelik yabancı bir memlekette. Artık her yerde sürer herhaldeJ Ama şimdi düşünüyoruz da yine de güzel bir gündü. Trapanj, Drvenik, Piloce gibi yerleri ekstradan görmüş olduk. Epey bir adrenalin salgıladık. En güzeli de Drvenik-Hvar feribotuyla yolculuğumuz sırasında feribotun ışıklarının kapatılmasıyla ortaya çıkan gökyüzü manzarasına şahit olmaktı. Samanyolu, Büyük Ayı, Küçük Ayı… Yüzlerce yıldız… Utanarak söylüyorum ki böyle bir şeyi ilk kez gördüm. Malum şehir çocuğuyuzJ

    Bir ara Hvar’a ulaşmaktan ümidi kesiyorduk. Oteli arayıp gecikeceğimizi ama mutlaka geleceğimizi söyledikJ Geceyarısı 01.00’de Hvar’da oteldeydik. Hvar’da Dalmajica Hvar Villa Hotel’de konakladık. Restoran ve lobi kısmı ayrı binadaydı ama çok da sorun olmadı bu durum. Temizdi, kahvaltısı iyiydi. Hırvatistan’da pek çok ülkede olduğu gibi tam pansiyon, her şey dahil vb. uygulamalara rastlamak zor. En doğrusu, en güzeli… Turisti dışarıya yönlendirmiş oluyorsun böylece. Bizim ülkemizdeki durumun tam tersi yani. Ülke turizmi açısından “her şey dahil” uygulamasından hiç hoşlanmıyorum. Umarım zamanla değişir.

    Hvar, gece hayatıyla ön plana çıkmış bir ada. Burada da genç İtalyan turist çok. Sabahlara kadar şarkı söylüyorlar, denizde gürültülü şekilde deve güreşi falan yapıyorlarJ Gençlik güzel şey… Adada diskoların yakınlarındaki otellerde kalmamakta fayda varJ Bizim konakladığımız otel bu açıdan iyiydi. Hvar’da denize girilecek alan az. Genellikle civardaki adalara gidiliyor. Biz 15 dakika uzaklıktaki Palmizana Adası’na gittik. Küçük bir ada. Yüzdük, güneşlendik, deniz ürünlerinden oluşan nefis bir yemek yedik.

Trogir - St.Lawrence Katedrali

    Hvar hakkında aklımda kalanlardan biri de yatlar… Yatlar ve tekneler… Boy boy… Çeşit çeşit… Her ülkeden… Denize girilecek yerin az olmasının nedeni de bu aslında. Teknelerden insanlara yer kalmıyor ve ister istemez denizin yüzeyinde ince bir yağ tabakası birikiyor. Kısmen Palmizana’da da böyleydi. Hvar zengin turistlerin tercih ettiği yerlerden biri. Yatlardan da belli zaten. Samar adında bir yat vardı ki… Adeta yüzen bir otel… İnsanlar önünde durmuş seyrediyorlardı, fotoğrafını çekiyorlardı. Gerçekten çok güzeldi ama…J Hemen internete girip baktım. Dünyanın en büyük yatlarından biriymiş. Hırvatistan’dan 1 ay kadar önce de İstanbul’daymış.

    3.durağımız Trogir’di. Hvar’dan Split, Split’ten Trogir yaptık. Trogir’i neden seçtim? O bölgede genellikle Split’te kalınıyor. Split büyük bir şehir olduğu için orayı tercih etmedim. Trogir’in daha sakin olduğunu, Split’te kalanların da denize girmek için Trogir’e gittiklerini öğrendim. Trogir’in UNESCO korumasındaki Eski Şehir’i de burayı  tercih etmem de etkili oldu. Split yakın olduğu için orayı da rahatça ziyaret ederiz diye düşündüm. Düşündüklerimin hepsi doğru çıktı. Dubrovnik ve Hvar kadar havalı değil ama sevimli bir yer. Ayrıca onlarla kıyaslanamayacak kadar ucuz. Özellikle Dubrovnik, Hırvatistan’ın en pahalı bölgesi.( Örneğin bir tek Dubrovnik’te park yeri parası ödedik. Diğer yerlerde park problemi yaşamadık.)

Palmizana Adası

    Trogir’de Hotel Vila Tina’da kaldık (yanlış yazmadım, Villa değil VilaJ). Konakladığımız yerler içerisinde en güzeli bu oteldi. Deniz kenarında, tertemiz, yemekleri güzel ve ucuz, çalışanları sıcak… Yalnız şehir merkezine biraz uzak kalıyordu. Araba olduğu için problem olmadı ama yürüyerek gidilemez.

    Trogir’i genellikle yaşlı çiftler ve çocuklu aileler tercih ediyor. Az kum, bol çakıltaşı, upuzun bir sahil şeridi var. Deniz tertemiz, berrak… Son 3 günü artık koşturmadan gündüzleri bol bol deniz keyfi yaparak, akşamları da Eski Şehir’de veya Split’te değerlendirmeyi planlıyorduk ama umduğumuz gibi olmadı. Geldiğimiz gün günlük güneşlik olan hava inanılmaz derecede bozdu. Fırtına kıyamet… Otelin sahibi “düzelecek düzelecek” deyip durdu ama tahmin edilebileceği gibi bizim artık döneceğimiz sabah açtı hava. Çok üzüldüm. Yine de yağmurun kesildiği aralarda Eski Şehir’i ve Split’i ziyaret ettik elbette. Trogir Eski Şehir, Dubrovnik’tekinin daha küçüğü. Yine taş sokaklar, taş evler, kiliseler… St.Lawrence Katedrali ve onun “Radovan Kapısı” adı verilen taş oymacılığı harikası portali kesinlikle görülmeye değer. Split ise büyük bir şehir. Çok fazla gezemedik. Ama Eski Şehir’i es geçmedik elbetteJ Alıştık bir kereJ Buradan aklımda kalanlar da Diocletion Sarayı kalıntıları ve St.Domnius Katedrali.

    Trogir yağmurluydu, fırtınalıydı ama rüzgarın ve yağmurun kesildiği, güneşin az da olsa kendini gösterdiği ender zamanlarda inatla denize girdim. Artık İstanbul’a döneceğimiz sabah bir kalktık ki etraf günlük güneşlikJ Hep öyle olmaz mı zaten? Olsun ne yapalım. Her şeye rağmen Trogir’de de güzel zamanlar geçirdik. İstanbul’a dönüşümüz Zagreb üzerinden oldu. Uçağa anca yetişebildiğimiz için Zagreb’i gezemedik maalesef.

    Hırvatistan’da gezilecek görülecek çok yer, izlenecek çok rota var. Herkes kendine göre bir plan yapıp gerçekleştiriyor gezisini. Bizimki böyleydi. Plitvice Parkı gibi aklımın kaldığı mekanlar oldu elbette ama her birine vakit ayırmak zor. Hırvatistan güzel bir ülke. İnsanları sıcak. Bilmediğimiz, keşfetmek üzere olduğumuz yerlerde gezerken hiçbir endişeye kapılmadık. Çünkü gördük ki herkes sıcaktan arabasının camını açık bırakıp evine veya oteline gidiyor. Kesinlikle tehlike yok. Ve insanlar o kadar yardımcı oluyorlar ki “ya sorarız şuraya!” şeklinde bir rahatlığa kapılmamak elde değilJ Yemek hiç problem değil. Her bütçeye göre karnını doyurma şekli var. İsteyen lüks restoranda yiyor, isteyen eline bir dilim pizza alıyor. Milletin elinde meyve torbaları… Ulaşım rahat. Otobüs, feribot seferleri düzenli. Biraz Hırvatistan fahri elçisi gibi oldum ama durum budurJ Çok sevdim, çok beğendim. Her şeyi tek tek not aldım. Gitmeyi düşünenlere, sorusu olanlara yardımcı olabilirim.

Dubrovnik'ten Korçula'ya giderken

Dubrovnik Liman

Split